Niektóre dzieci z łatwością zyskują sympatię rówieśników, innym przychodzi to z większym trudem. Jednak nawet te najbardziej lubiane mogą czasem natrafić na problem, którego nie będą potrafiły rozwiązać. Dobrze więc, aby rodzice wiedzieli, jak mogą wspierać swoje dzieci i uczyć je pokonywać trudności w relacjach z rówieśnikami.
Problemy dzieci w relacjach z rówieśnikami najczęściej dotyczą: zawierania przyjaźni, podtrzymywania jej, rozwiązywania konfliktów oraz radzenia sobie w sytuacji doświadczania przemocy.
W obecnej sytuacji, kiedy dzieci powracają do szkoły po okresie nauki zdalnej, mogą mieć problem w nawiązywaniu relacji rówieśniczych oraz odświeżaniu dawnych.
Aby dobrze funkcjonować w grupie i z większą łatwością się zaprzyjaźniać, dzieci powinny umieć:
- okazywać zainteresowanie innym (a nie tylko starać się skupiać uwagę na sobie) – umieć słuchać, interesować się tym, co inni lubią, co myślą, jak się czują, co robili w wolnym czasie itp.,
- umiejętnie porozumiewać się z innymi – słuchać z uwagą i zrozumieniem oraz umieć formułować adekwatne komunikaty zwrotne,
- traktować innych z szacunkiem i życzliwością – okazywać im sympatię, nie wyzywać, nie obrażać ani nie wyśmiewać,
- wspierać innych i być chętne do pomocy – kierować do nich pozytywne komunikaty i miłe słowa, pocieszać i wysłuchać w trudnych chwilach, umieć się dzielić,
- spędzać z innymi czas – wspólnie bawić się i uczyć, siedzieć obok przyjaciela w ławce lub w jego pobliżu,
- być lojalne i szczere – dotrzymywać danego słowa, umieć dotrzymać tajemnicy, nie obgadywać za plecami i nie zawodzić czyjegoś zaufania,
- uśmiechać się i zachowywać dobry nastrój – zamiast się obrażać, dąsać czy narzekać,
- rozwijać swoje pasje i zdolności,
- wiedzieć, kiedy odpuścić – nie narzucać się innym i nie rywalizować z nimi za wszelką cenę, a w konflikcie wiedzieć, że nie zawsze trzeba wygrywać,
- doceniać samych siebie – dziecko powinno dobrze znać swoje silne, ale i słabsze strony, a jednocześnie mieć dobrą i adekwatną samoocenę,
- dbać o dobry wygląd (estetyczny i schludny).
Rodzice powinni zatem:
- wspierać wiarę w siebie i samoocenę dziecka,
- okazywać dziecku szacunek, życzliwość i zainteresowanie,
- dużo i konstruktywnie rozmawiać z dzieckiem, by mogło rozwijać kompetencje komunikacyjne,
- uczyć dziecko współpracy (przez wspólne gry, zabawy, śpiewanie, realizację domowych obowiązków), a także właściwego reagowania na niepowodzenia (np. pogodzenia się z przegraną w grze),
- wspierać i pobudzać poznawczą ciekawość dziecka – rozmawiać z nim, dyskutować, odpowiadać na jego pytania, ale też samemu pytać o różne rzeczy, których się ono uczy lub którymi się interesuje, by mogło ćwiczyć opowiadanie i rozmowę o nich,
- uczyć dziecko konstruktywnego wyrażania uczuć i radzenia sobie z emocjami, a także negocjowania, rozwiązywania konfliktów, argumentowania, ustalania różnych spraw (np. wspólnego planowania pracy lub zabawy w grupie) – najlepiej poprzez praktykowanie tego w codziennym życiu,
- wprowadzać w domu zasady, zgodnie z którymi chcieliby, aby dziecko postępowało poza domem, i konsekwentnie ich przestrzegać w odniesieniu do wszystkich domowników (np. zasada szczerości, szacunku, dotrzymywania słowa czy wspierania się nawzajem powinna w takim samym stopniu obowiązywać dziecko, rodziców i innych domowników).
Dzieci najlepiej uczą się przez obserwację i naśladownictwo, trzeba więc jak najczęściej stwarzać im ku temu okazję. Zwłaszcza poprzez takie kształtowanie relacji i komunikacji w domu, by miały jak najwięcej dobrych przykładów i wzorców.
To, w jaki sposób rodzice budują z dzieckiem relację w domu i jak się z nim komunikują, ma istotny wpływ na to, w jaki sposób zachowuje się ono wobec rówieśników.
Renata Rudzka - psycholog
